Τὸ μοναστήριον εἶναι ἐκτισμένον εἰς τὸ Σαραντάριον Ὄρος, δυτικῶς τῆς Ἱεριχοῦς. Ἀποτελεῖται ἀπὸ τὴν κεντρικὴν ἐκκλησίαν, ἀφιερωμένην εἰς τὸν Εὐαγγελισμόν, τὸ Παρεκκλήσιον-Προσκύνημα, μίαν φυσικὴν σπηλιάν, ἕνα στενόμακρον διάδρομον μὲ δώματα ἐκ δεξιῶν καὶ ἐξ ἀριστερῶν. Τὸ ὄρος αὐτὸ εἶναι πλῆρες σπηλαίων, εἰς τὸ ὁποῖον ἠσκήτευον ἄλλοτε πολυάριθμοι ἀναχωρηταί, ἓν ἐκ τῶν ὁποίων εὑρίσκεται εἰς τὴν δυτικὴν γωνίαν τοῦ ὄρους, καὶ τοῦ ὁποίου ἡ εἴσοδος διαφέρει ἀπὸ τὴν εἴσοδον τῶν ἄλλων καὶ λέγεται πὼς εἶναι τὸ σημεῖον τοῦ Πειρασμοῦ. Συμφώνως πρὸς τὴν παράδοσιν, ἐνταῦθα ἐνήστεψε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς τεσσαράκοντα ἡμέρας εἰς τὴν ἔρημον καὶ ἐκεῖ ἐπειράχθη ὑπὸ τοῦ διαβόλου. Ἀπὸ τὸ περιστατικὸν αὐτὸ πηγάζει καὶ ἡ ὀνομασία τοῦ μοναστηρίου. Εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ Ὄρους ἀπαντᾶμε τὰ ἐρείπια μικροῦ φρουρίου, τὸ ὁποῖον ἀνῳκοδομήθη ὑπὸ τοῦ Πτολεμαίου, τοῦ γαμβροῦ τοῦ Σίμωνος τοῦ Μακκαβαίου καὶ ἔχει τὸ ὄνομα Δώκ. Ἐνταῦθα ἵδρυσε ὁ Ἅγιος Χαρίτων τὸ 340 μ.Χ. Λαύρα, τὴν ὁποίαν ὠνόμασε Λαύρα Δοκά, ἀπὸ τὸ ὄνομα τῆς κορυφῆς. Τὸ μοναστήριον κατεστράφη ὑπὸ τῶν Περσῶν καὶ ἐπανεκτίσθη τὸν 12ον αἰῶνα.

Ἱεριχὼ

Πρόκειται διὰ τὴν ἀρχαιοτέραν πόλιν τῆς Ἁγίας Γῆς. Εἶναι πόλις τῆς Ἰορδανίας, εἰς τὴν δυτικὴν πλευρὰν τῆς κοιλάδος τοῦ Ἰορδάνου. Ἀποτελεῖ ἕνα ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων οἰκισμῶν τοῦ κόσμου, εἰς τὸν ὁποῖον ὑπάρχει κατοίκησις χωρὶς διακοπήν, ἀπετέλεσε δὲ τὴν πιὸ ὀχυρωμένην πόλιν τῶν Χαναναίων. Κατέχει σπουδαίαν στρατηγικὴν θέσιν, ἀπὸ τὴν ὁποίαν εὐκόλως κανεὶς δύναται νὰ εἰσχωρήσῃ εἰς τὸ ἐσωτερικὸν τῆς Ἁγίας Γῆς.

Ἡ στρατηγική της θέσις ἀσκοῦσε ἰδιαιτέραν ἑλκτικὴν δύναμιν πρὸς ὅλους. Τὸ πέρασμα τοῦ Χριστοῦ ἦτο τακτικόν, κάθε φορὰ, κατὰ τὴν ὁποίαν ἤρχετο εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ τὴν πατρίδα Του, τὴν Γαλιλαίαν. Αὐτὸ καταμαρτυρεῖ καὶ τὸ περιστατικὸν μὲ τὸν ἀρχιτελώνην Ζακχαῖον καὶ τὴν συνάντησίν του ἀλλὰ καὶ τὴν θεραπείαν τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ καὶ μὲ τὴν τελευταίαν Του ἄνοδον εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ.
Τὸν 4ον μ.Χ. αἰῶνα ἡ Ἱεριχὼ ἀνεκηρύχθη ἕδρα ἐπισκοπῆς, ἐνῶ τὸν 5ον καὶ τὸν 6ον αἰῶνα εἶχε καταστεῖ σπουδαῖον προσκυνηματικὸν καὶ μοναχικὸν κέντρον. Πολλαὶ Ἐκκλησίαι ἐκτίσθησαν εἰς τὴν Ἱεριχὼ κατὰ τὴν Βυζαντινὴν ἐποχήν. Ἰδιαιτέρως ἡ πηγὴ τοῦ Ἐλισσαίου, ἡ Σπηλιὰ τοῦ Προφήτου Ἠλία, καὶ ἡ Συκομορέα τοῦ Ζακχαίου ἀποτελοῦσαν πολυσύχναστα Προσκυνήματα.

Ἱερά Μονή Προφήτου Ἐλισσαίου Ἱεριχοῦντος

Εἰς τὴν Ἱεριχὼ εὑρίσκεται ἡ Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου, ὁ ὁποῖος μετεποίησε τὰ ὕδατα τῆς πηγῆς τῆς πόλεως εἰς πόσιμα ὕδατα. Τὴν δαψιλὴν καὶ διαυγεστάτην πηγὴν ἡμεῖς καλοῦμεν «ὕδατα τοῦ Ἐλισσαίου» καὶ οἱ Ἄραβες «Ἀϊν Ἔλ-Σουλτάν». Ὄτε ἀπῆλθεν ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος εἰς τὴν Ἱεριχὼ «προσελθόντες οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως πρὸς αὐτὸν εἶπον: ἰδοὺ ἡ κατοίκησις τῆς πόλεως ἀγαθὴ καὶ τὰ ὕδατα πονηρὰ καὶ ἡ γῆ ἀτεκνουμένη. Καὶ εἶπεν Ἐλισσαιέ: λάβετέ μοι ὑδρίσκην καινὴν καὶ θέτε ἐκεῖ ἅλα καὶ ἔλαβον καὶ ἤνεγκαν πρὸς αὐτόν. Καὶ ἐξῆλθεν Ἐλισσαιὲ εἰς τὴν διέξοδον τῶν ὑδάτων καὶ ἔρριψεν ἐκεῖ ἅλα καὶ εἶπε: τάδε λέγει Κύριος, ἴαμαι τὰ ὕδατα ταῦτα καὶ οὐκ ἔσται ἔτι ἐκεῖθεν θάνατος καὶ ἀτεκνουμένη καὶ ἰάθησαν τὰ ὕδατα ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης κατὰ τὸ ρῆμα, Ἐλισσαιὲ ὁ ἐλάλησε»(Δ. Βασιλ. Β΄ 19-22). Τὰ ὕδατα, ἅπερ τοιουτοτρόπως ἰάθησαν, εἰσὶν ἡ περὶ ἧς ὁ λόγος πηγή. Ἐξ αὐτῶν τῶν ὑδάτων πίουσιν ὕδωρ μέχρι σήμερον οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως τῆς Ἱεριχοῦς. Ἐν τῷ περιβόλῳ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς εὑρίσκεται ἡ συκομορέα τοῦ Ζακχαίου. Πρόκειται διὰ τὴν συκομορέαν, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνῆλθε ὁ ἀρχιτελώνης Ζακχαῖος, ἵνα ἴδῃ τὸν Ἰησοῦν ἐκεῖθεν διερχόμενον. Ἡ συκομορέα ἐσώζετο μέχρι τῆς ἐποχῆς Αντωνίου τοῦ ἐκ Πλακεντίας κατὰ τὸν 6ον αἰῶνα. Αὕτη περιεστοιχίζετο ὑπὸ ναϊδίου, ἡ στέγη τοῦ ὁποίου ἦτο ἀνοικτή, δι’ ἧς ἐξήρχετο ἡ κορυφὴ τοῦ δένδρου. Τὸ ναΐδιον τοῦτο ἔκειτο παρὰ τὴν Ἱεριχὼ ἐπί τῆς εἰς Ἱεροσόλυμα ἀγούσης ὁδοῦ, ἔνθα καὶ ἡ θέσις τῆς νῦν Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου.

Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου

Εὑρίσκεται ἀνατολικῶς τῆς Ἱεριχοῦς εἰς μικράν ἀπόστασιν ἀπὸ τὴν δυτικὴν ὄχθην τοῦ ποταμοῦ Ἰορδάνου. Συμφώνως πρὸς τάς πηγάς, ἀπὸ τὸ μέρος αὐτὸ διέβησαν αἱ φυλαὶ τοῦ Ἰσραὴλ τὸν Ἰορδάνην ποταμὸν διὰ νὰ καταλάβουν τὴν γῆν τῆς Ἐπαγγελίας. Κατὰ τὴν παράδοσιν τῆς ἐποχῆς, τὸ μοναστήριον ἐκτίσθη πλησίον τοῦ τόπου τῆς βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐπάνω εἰς τὴν σπηλιὰν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. Ὁ ἱστορικὸς Προκόπιος ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἰουστινιανὸς, ὁ ὁποῖος ᾠκοδόμησε τὴν μονὴν τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος εἰς τὴν ἔρημον τοῦ Ἰορδάνου κατεσκεύασε καὶ εἰς τὸ ἤδη ὑπάρχον μοναστήριον τοῦ Προδρόμου κρήνην. Ὅλοι οἱ περιηγηταὶ μετὰ τὸν Προκόπιον περιγράφουν αὐτὸ ὡς «μέγαν καὶ ἰσχυρόν». Τὸν 6ον αἰῶνα ἦτο γνωστὸν διὰ τοὺς μεγάλους ξενῶνας του, οἱ ὁποῖοι ἐφιλοξενοῦσαν τοὺς προσκυνητὰς καὶ τοὺς φωτιστὰς, δηλαδὴ τοὺς μοναχοὺς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι μοναδικόν τους ἔργον ἦτο νὰ βαπτίζουν τοὺς προσκυνητὰς εἰς τὸν Ἰορδάνην ποταμὸν. Τὸν 12ον αἰῶνα, ὁ Ἰωάννης ὁ Φωκᾶς γράφει ὃτι κατεστράφη ὑπὸ σεισμοῦ, ἀλλὰ ἀνῳκοδομήθη ὑπὸ τοῦ Μανουὴλ τοῦ Πορφυρογέννητου καὶ κατῳκεῖτο ἀπὸ μοναχοὺς μέχρι τὰς ἀρχὰς τοῦ 15ου αἰῶνος. Ἀλλὰ, ἔκτοτε, ἐξ αἰτίας τῶν ἐπιδρομῶν τῶν Ἀράβων ἀπεμακρύνθησαν οἱ μοναχοί, κατέστη φωλιὰ ληστῶν, ὥστε ἀργότερον ἠναγκάσθη ἡ κυβέρνησις νὰ τὸ καταστρέψῃ. Εἰς τό μέρος τῆς Ἐκκλησίας ἐπὶ τοῦ τοίχου εὑρίσκεται ἀρχαία εἰκών, ἡ ὁποία φέρει τὴν ἑξῆς ἐπιγραφὴ «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ εὑρήκαμεν δεῦτε τὸν ποθούμενον». Τὸ σημερινὸν κτήριον τοῦ μοναστηριοῦ ἀνῳκοδομήθη τὸν 19ον αἰῶνα ὑπὸ τοῦ Ἑλληνικοῦ Πατριαρχείου.