Ἡ Γαλιλαία εἶναι ἐπαρχία τοῦ Ἰσραήλ, εἰς τὸ βόρειον μέρος. Εἰς τὴν Γαλιλαίαν περιώδευσε ὁ Κύριος τὸν περισσότερον χρόνον τῆς ἐπὶ Γῆς παρουσίας Του. «Καὶ περιῆγεν ὅλην τὴν Γαλιλαίαν ὁ Ἰησοῦς διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. Δ΄,23). Ἐδῶ εὑρίσκεται ἡ Ναζαρέτ, ἡ πόλις τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ἡ Κανά, ὅπου ἔκανε τὸ πρῶτο θαῦμα καὶ ἡ θάλασσα τῆς Τιβεριάδος ἢ τῆς Γαλιλαίας, ὅπου γύρω εἰς τὰ παράλιά της διεδραματίσθησαν τόσα γεγονότα τῆς ἐπὶ Γῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου.

Τοῦτο δὲν εἶναι τυχαῖον, διότι εἶχε προφητευθεῖ ὑπὸ τοῦ Ἠσαΐα, ὁ ὁποῖος 800 ἔτη πρὸ Χριστοῦ ἔγραφε διὰ αὐτὴν τὴν παρουσίαν τοῦ Κυρίου «Γῆ Ζαβουλῶν καὶ γῆ Νεφθαλείμ, ὁδὸν θαλάσσης πέραν τοῦ Ἰορδάνου, Γαλιλαία τῶν Ἐθνῶν, ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς» (Ἠσαΐα Θ΄, 1-2). Εἰς τὴν Γαλιλαίαν καὶ ἰδιαιτέρως πέριξ τῆς λίμνης τῆς Γεννησαρὲτ συναντᾶ κανεὶς προσκυνήματα καὶ ἱεροὺς χώρους, ὅπου διεδραματίσθησαν θαυμαστὰ εὐαγγελικὰ γεγονότα. Μεταξὺ αὐτῶν ἡ Ἱερὰ Μονὴ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων εἰς τὴν Τιβεριάδα, ὅπου ἔγινε καὶ ἡ τρίτη ἐμφάνισις τοῦ Κυρίου μετὰ τὴν Ἀνάστασίν Του, ἡ Βηθσαϊδά, τὰ Μάγδαλα καὶ ἡ Ἀρχαία Καπερναούμ.

Ἡ λίμνη τῆς Τιβεριάδος

Πλῆθος γεγονότων συνδέονται μὲ τὸ μέρος αὐτὸ τῆς Ἁγίας Γῆς, καθὼς ἡ φυσική του ὀμορφιὰ τὸ καθιστᾶ ἀπὸ τὴν ἀρχὴν τοῦ χριστιανισμοῦ ἓν πολυσύχναστον ἱερὸν προσκύνημα. Ἡ λίμνη τῆς Τιβεριάδος κατέχει τὸ νότιον μέρος τῆς Γαλιλαίας. Εἶναι μία μικρὴ ἐσωτερικὴ θάλασσα, μὲ ὑφάλμυρο νερό. Εὑρίσκεται 212 μέτρα κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιφάνειαν τῆς Μεσογείου. Ἐδῶ χύνεται ὁ Ἰορδάνης ποταμός καὶ μετὰ τὴν λίμνην διασχίζει τὴν Παλαιστίνην καὶ χύνεται εἰς τὴν Νεκρὰν Θάλασσαν. Εἰς τὰ παράλιά της ὑπῆρχαν τὴν ἐποχὴν τοῦ Κυρίου ἀκμάζουσαι πόλεις, ὅπως ἡ Καπερναούμ, ἡ Βηθσαϊδὰ καὶ τὰ Μάγδαλα. Τὸ ὄνομα τῆς λίμνης εἰς τὴν ἑβραϊκὴν καὶ εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην εἶναι Κινέρετ καὶ προέρχεται ἀπὸ τὴν λέξιν Κινόρ, τὸ ὁποῖον σημαίνει βιολὶ καὶ αὐτὸ διότι τὸ σχῆμα τῆς λίμνης ἀπὸ τινὸς ὕψους ὁμοιάζει μὲ τὸ μουσικὸν αὐτὸ ὄργανον. Εἰς τὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια ὀνομάζεται Λίμνη τῆς Γεννησαρέτ. Κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους, ὅπως καὶ σήμερον, εἰς ὅλα τὰ μέρη πέριξ τῆς Λίμνης, τά ὁποῖα ἀναφέρονται εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην, ἔχουν κτισθεῖ ναοὶ καὶ μοναστήρια. Ὁ προσκυνητὴς δύναται ἐπίσης νὰ δῇ πέριξ τῆς λίμνης ὄχι μόνον τὰς αὐθεντικὰς τοποθεσίας τῶν θαυμάτων τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Εὐαγγελικῶν συμβάντων, ἀλλὰ καὶ πολλὰ ἐρείπια πρωτοχριστιανικῶν μνημείων.

Μάγδαλα

Ὅπως ἀναφέρεται εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην, τὸ ὄνομα συνδέεται μὲ τὴν Μαρίαν τὴν Μαγδαληνήν. Πιθανὸν τὰ Μάγδαλα νὰ ταυτίζονται μὲ τὸ χωριὸν Δαλμανουθὰ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, εἰς τὸ ὁποῖον ἦλθε ὁ Χριστὸς ὕστερον ἀπὸ τὸ θαῦμα τοῦ χορτασμοῦ τῶν πεντακισχιλίων. Εἰς τὰς ἑλληνικὰς ἱστορικὰς πηγὰς καὶ εἰδικώτερον εἰς τὸν Ἰώσσηπον Φλάβιον τὰ Μάγδαλα εἶναι γνωστὰ ὡς Ταριχαία. Τὰ Μάγδαλα εἰς τὰ χρόνια τοῦ Χριστοῦ ἦτο φημισμένη κωμόπολις διὰ τούς ταριχευμένους ἰχθύας της, ἐκ τῶν ὁποίων ἔλαβε καὶ τὸ ὄνομά της: Ταριχαία. Αἱ ἀρχαιολογικαὶ ἀνασκαφαὶ ἔφεραν εἰς τὸ φῶς ἐρείπια συναγωγῆς ἀπὸ τὴν ἐποχὴν τοῦ Χριστοῦ, καθὼς καὶ ἐρείπια ἀρχαίου Βυζαντινοῦ Μοναστηριοῦ. Ὁ μοναχὸς Ἐπιφάνιος, ὁ ὁποῖος ἐπεσκέφθη τὰ Μάγδαλα εἰς τὸ μέσον τοῦ 9ου αἰῶνος, ηὗρε Ἐκκλησίαν ἐκτισμένην εἰς τὸν χῶρον, ὅπου ἦτο ἡ οἰκία τῆς Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς.

Ναζαρὲτ

Ὁ Χριστὸς διέβη τὰ παιδικὰ καὶ ἐφηβικά Του χρόνια εἰς τὸ μικρὸν χωριὸν τῆς Ναζαρέτ, γενέτειραν τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τῆς Παναγίας. Ἦτο εἷς μικρὸς οἰκισμὸς μὲ ὀλίγους κατοίκους, ὁ ὁποῖος ἀνεδείχθη εἰς ἱερὸν προσκύνημα μετὰ τὸν 4ον αἰῶνα μὲ τὴν ἀκτινοβολίαν τοῦ Χριστιανισμοῦ. Συμφώνως πρὸς τὴν παράδοσιν εἰς τὴν Ναζαρὲτ κατὰ τὴν βυζαντινὴν περίοδον εἶχαν κτισθεῖ ἐκκλησίαι ἢ παρεκκλήσια ἐπάνω εἰς τέσσαρα ἱερὰ προσκυνήματα: τὴν Πηγήν, ὅπου συνετελέσθη ὁ Εὐαγγελισμός, τὴν Σπηλιάν-Ἐργαστήριον τοῦ Ἰωσήφ, τὴν Συναγωγήν, ὅπου ἐδίδαξε ὁ Χριστὸς καὶ τὸν Γκρεμνόν, ἀπὸ τὸν ὁποῖον ἠθέλησαν νὰ γκρεμίσουν τὸν Χριστὸν οἱ συμπατριῶται Του (Λουκ.4:29). Σήμερον ὁ προσκυνητὴς δύναται νὰ ἐπισκεφθῇ τὰ ἱερὰ αὐτὰ προσκυνήματα.

Εἰς τὴν Πηγὴν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ εἶναι ἐκτισμένη ἡ Ἑλληνο-Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ἐνῶ εἰς τὴν Συναγωγὴν τῆς Ναζαρὲτ εἶναι ἐκτισμένη ἡ Ἐκκλησία-Συναγωγὴ τῶν Γραικό-Καθολικῶν. Εἰς τὸ σημεῖον, εἰς τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο ἡ οἰκία τῆς Παναγίας καὶ τὸ Ἐργαστήριον τοῦ Ἰωσὴφ ἔχει κτισθεῖ ἡ ἐπιβλητικὴ Λατινικὴ Ἐκκλησία τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκει ὁ προσκυνητὴς ἐνσωματωμένα τὰ βυζαντινὰ καὶ σταυροφοριακὰ εὐρήματα. Εἰς τὸν Γκρεμνὸν ἔχει κτισθεῖ παρεκκλήσιον, εἰς τὸν χῶρον τοῦ ὁποίου εὑρίσκονται τὰ ἐρείπια τῆς ἀρχαίας βυζαντινῆς ἐκκλησίας καὶ τοῦ μοναστηριοῦ.

Ἱερά Μονή Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας

Πλησίον τῆς Ναζαρὲτ εὑρίσκεται ἡ πόλις Κανά. Ἐνταῦθα ὁ Ἰησοῦς ἐτέλεσε τὸ πρῶτο θαῦμα Του, μεταβάλλων τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον, κατὰ τὸν γάμον τοῦ Ναθαναήλ, ὅπου ἦτο κεκαλεσμένος μετὰ τῆς μητρός Του. Εἰς τὴν Κανὰ ὑπάρχει Ἐκκλησία, ὅπου συμφώνως πρὸς τὴν παράδοσιν εἶναι ἐκτισμένη εἰς τὸν τόπον ὅπου εὐρίσκετο ἡ οἰκία τοῦ Σίμωνος τοῦ Κανανίτου, ποῦ ἦτο εἳς ἐκ τῶν δώδεκα μαθητῶν τοῦ Κυρίου. Εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν διασώζονται δυὸ ἐκ τῶν λιθίνων ὑδριῶν, αἱ ὁποῖαι ἐχρησιμοποιήθησαν κατὰ τὸ πρῶτο θαῦμα, καθὼς καὶ τεμάχιο λειψάνου τοῦ Σίμωνος τοῦ Κανανίτου.

Ἱερά Μονή Ἁγίων Ἀποστόλων ἐν Καπερναούµ

Ὁ Ἱερὸς Ναὸς τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων εὐρίσκετο εἰς τὰ παράλια τῆς λίμνης. Ἐνταῦθα ὁ Κύριος ἐτέλεσε πλεῖστα θαύματα καὶ ἐχρησιμοποίει ὡς κέντρον τῆς διδασκαλίας Του. Ἐθεράπευσε τοὺς δύο τυφλούς, τὸν παραλυτικόν, τὸν ὁποῖον ἐκατέβασαν ἐκ τῆς στέγης, τὴν συγκύπτουσαν γυναίκα, τὸν δοῦλον τοῦ Ἑκατοντάρχου, τὴν αἱμορροοῦσαν, ἀνέστησε τὴν θυγατέρα τοῦ Ἰάειρου, κ.ἅ. Εἰς τὸν χῶρον εὑρέθησαν καὶ τὰ ἐρείπια ἀρχαίας συναγωγῆς, εἰς τὴν ὁποίαν ἤρχετο ὁ Κύριος τὰ Σάββατα ἵνα ἐκπληρώσῃ τὰ θρησκευτικά Του καθήκοντα. Πλησίον τῆς συναγωγῆς ἦτο ἡ οἰκία τῆς πενθερᾶς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Σήμερον εἰς τὴν Καπερναοὺμ ὑπάρχουσιν μόνο τὰ ἐρείπια τῆς συναγωγῆς καὶ ὁ Ἱερὸς Ναὸς τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων πλησίον τῆς λίμνης. Ὁ Ἱερὸς Ναὸς εἶναι ἐκτισμένος ἐκεῖ ὅπου εὐρίσκετο ἡ οἰκία, ἐκ τῆς ὁποίας ὡμίλει ὁ Κύριος καὶ ἐκατέβασαν ἐκ τῆς στέγης τὸν παραλυτικόν.

Καπερναούμ

Δυτικῶς τῆς Γαλιλαίας εἶναι ἐκτισμένη ἡ ἀρχαία Καπερναούμ. Φέρει καὶ τὸ ὄνομα Κφάρ-Τεχούμ, τὸ ὁποῖον σημαίνει «χωριὸν συνόρου». Κατὰ τὴν Ρωμαϊκὴν ἐποχὴν ἡ Καπερναοὺμ ἦταν μεγάλον τελωνειακὸν κέντρον καὶ μεταξὺ τῶν κατοίκων της ἦσαν καὶ ἐπιφανεῖς τελῶναι. Κατὰ τὴν βυζαντινὴν ἐποχήν, (4ος-6ος αἰὼν) ἡ Καπερναοὺμ ἦτο ἀνεγνωρισμένη ὡς ἓν ἐκ τῶν σπουδαιοτέρων χριστιανικῶν προσκυνηματικῶν κέντρων, διότι συνεδέετο στενῶς μὲ τὰ γεγονότα τῆς Καινῆς Διαθήκης. Μετὰ τὴν ἀραβικὴν κατάκτησιν τῆς Ἁγίας Γῆς ἡ Καπερναοὺμ ἤρχισε νὰ παρακμάζῃ καὶ τὸν 11ον αἰῶνα κατεστράφη ὑπὸ σεισμοῦ καὶ ἔκτοτε ἐνεκατελείφθη ὁριστικῶς. Σήμερον ἡ Καπερναοὺμ εὑρίσκεται ἐρειπωμένη βορείως τῆς παραλίας τῆς Γενησαρέτ. Ἀνατολικῶς τῆς ἀρχαίας πόλεως ὑπάρχει βυζαντινὸς Ναὸς τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων μὲ ἐξαιρετικὰς ἁγιογραφίας. Εἶναι ἐκτισμένος εἰς τὸ σημεῖον, ὅπου ἐκατέβασαν τὸν Παραλυτικὸν ἀπὸ τὴν στέγην, ἐπάνω εἰς τὴν κλίνην του. Τοῦτον εἶδε ὁ Κύριος καὶ τὸν ἐθεράπευσε λέγων πρῶτον «τέκνον ἀφέωνται σοι αἱ ἁμαρτίαι σου» καὶ εἴτα «ἆρον τὸν κράββατόν σου καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου». Ὁ Κύριος εἶχε καταστήσει τὴν Καπερναοὺμ τὸ κέντρον τῆς ἀποστολῆς Του καὶ τῆς διδασκαλίας Του. Λέγει σχετικῶς ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος: «καὶ καταλιπὼν τὴν Ναζαρὲτ ἐλθὼν κατώκησεν εἰς Καπερναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν ἐν ὁρίοις Ζαβουλῶν καὶ Νεφθαλείμ»(Ματθ. Δ΄,13). Ἀπό τὴν Καπερναοὺμ κατήγοντο πολλοὶ ἐκ τῶν Ἀποστόλων. Ἐπίσης, ἐκεῖ ἐδιδάχθη διὰ πρώτην φορὰν τὸ μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί εἰς τὰ περίχωρά της ἐξεφώνησε ὁ Κύριος τὴν περίφημον «Ἐπὶ τοῦ Ὄρους Ὁμιλία Του». Εἰς τὰ περίχωρα τῆς περιφήμου πόλεως ἔκανε τὰ περισσότερα θαύματά Του, ὅπως τὸ θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ δαιμονισμένου, τῆς θεραπείας τοῦ παραλυτικοῦ, τῆς θεραπείας τῆς πεθερᾶς τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου καὶ τοῦ ὑπηρέτου τοῦ Ρωμαίου Ἑκατοντάρχου. Εἰς τὴν Καπερναοὺμ ὁ Ἰησοῦς πολλάκις ἐπήγαινε εἰς τὴν Συναγωγὴν «κατὰ τὸ εἰωθός», ἐκτελῶν τὰ θρησκευτικὰ Του καθήκοντα. Σήμερον σώζονται τὰ ἀναστηλωμένα ἐρείπια τῆς ἀρχαίας Συναγωγῆς καὶ ἡ οἰκία τῆς πεθερᾶς τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, ὅπου «ἥψατο τῆς χειρὸς αὐτῆς καὶ ἀφῆκεν αὐτὴν ὁ πυρετὸς εὐθέως καὶ διηκόνει αὐτοῖς» (Ματθ. Η΄,15).

Ἐν Τιβεριάδι, Ἱερός Ναός τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων

Ὁ Ἱερὸς Ναὸς τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων εἰς τὴν δυτικὴν ὄχθην τῆς Τιβεριάδος ἐκτίσθη ἀρχικῶς ὑπὸ τὴν Ἁγίαν Ἑλένην, ὅταν ἦλθε εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ἀνεῦρε τὸν Τίμιον Σταυρόν. Τότε ἔκτισε τὸν Πανίερον Ναὸν τῆς Ἀναστάσεως, καθὼς καὶ πλῆθος ἄλλων ἐκκλησιῶν εἰς τόπους, ὅπου διεδραματίσθησαν ἕτερα περιστατικὰ τοῦ βίου τοῦ Κυρίου. Εἰς τὴν Τιβεριάδα ἔγινε ἡ τρίτη ἐμφάνισις τοῦ Κυρίου μετὰ τὴν Ἀνάστασίν Του καὶ ἡ Ἁγία Ἑλένη ἔκτισε Ναὸν ἐκεῖ πρὸς τιμὴν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Μὲ τὴν ἐπέλασιν τῶν Περσῶν τὸ 614 μ.Χ. ὁ Ναὸς κατεστράφη καὶ ἐπανεκτίσθη ὑπὸ τοῦ Βυζαντινοῦ αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ τὸν 6ον αἰῶνα μ.Χ. Ἡ ἐκκλησία ἦταν τρίκλιτος. Τὸ μεσαῖον κλίτος ἦταν ἀφιερωμένον εἰς τὴν Σύναξιν τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων, τὸ βόρειον κλίτος εἰς τοὺς πρωτοκορυφαίους Ἀποστόλους, Πέτρον καὶ Παῦλον καὶ τὸ νότιον κλίτος εἰς τὴν ἰσαπόστολον Μαρίαν τὴν Μαγδαληνήν. Ἡ ἐκκλησία τοῦ Ἰουστινιανοῦ κατεστράφη καὶ ἐπανεκτίσθη ὑπὸ τοῦ Μαρκιανοῦ τὸ 650 μ.Χ. Ὅταν ἦλθον οἱ Σταυροφόροι τὸ 1200 μ.Χ. κατέλαβον καὶ τὸν Ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τὸν κατέστρεψαν. Ἀργότερον, ἐπὶ τῶν ἐρειπίων τῆς καταστραφείσης ἐκκλησίας τοῦ Μαρκιανοῦ ἐκτίσθη ἡ σημερινὴ ἐκκλησία. Τὸ 1978 ἔγινε ἡ τελευταία ἐπισκευὴ καὶ ἡ Μονὴ ἀπέκτησε τὴν ἀρχικήν της μορφήν. Τὸ κτιριακὸν συγκρότημα τῆς Μονῆς ἐνσωματώνει τμήματα τῶν μεσαιωνικῶν τειχῶν τῆς πόλεως. Εἰς τὸ νοτιοανατολικὸν μέρος τοῦ τείχους καὶ ἐπάνω εἰς τὴν δυτικὴν ὄχθην τῆς λίμνης τῆς Τιβεριάδος εὑρίσκεται τὸ παρεκκλήσιον τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Σήμερον ἡ ἐκκλησία φέρει εὐδιάκριτα τὰ σημεῖα τῆς ἐπιχωματώσεως, δι’ αὐτὸν δὲ τὸν λόγον καὶ αἱ ἁψίδες τῆς στέγης εἶναι χαμηλές. Τοῦτο κατέστη ἀναγκαῖον λόγω τῆς ἀνυψώσεως τῆς στάθμης τῶν νερῶν τῆς λίμνης, ἡ ὁποία εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς κατασκευῆς φράγματος εἰς τὴν ἔξοδον τῶν νερῶν πρὸς τὸν Ἰορδάνην ποταμόν, ὥστε νὰ ἀξιοποιοῦνται πρὸς ἄρδευσιν. Ἡ Μονὴ ἀνήκει εἰς τὴν Ἁγιοταφιτικὴν Ἀδελφότητα.

Παρακλητικὸς κανὼν εἰς τοὺς δώδεκα Ἀποστόλους: «Τῶν Ἀποστόλων τῷ ναῷ νῦν προσδράμωμεν καὶ τῇ εἰκόνι τῇ αὐτῶν προσκυνήσωμεν, ἐκ κατωδύνου κράζοντες καρδίας αὐτοῖς πάσης ἡμᾶς ῥύσασθε, ἐπηρείας καὶ βλάβης, ὁρατῶν ἁπάντων τε καὶ ἐχθρῶν ἀοράτων, τοὺς μετὰ πόθου σκέπη τῇ ἡμῶν, προσπεφευγότας, Ἀπόστολοι ἔνδοξοι».