Η ΤΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
Τό ἑσπέρας τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς, 4ης / 17ης Ἀπριλίου 2020, περί τήν 9ην μ.μ. θερινήν ὥραν, ἤρχισεν ἡ σεμνή, κατανυκτική, οὐχ ἧττον καί μεγαλοπρεπής τελετή τοῦ Ἐπιταφίου ὑπό τοῦ Πατριαρχείου εἰς τόν Πανίερον Ναόν τῆς Ἀναστάσεως. Κατά τήν τελετήν ταύτην ἡ Ἐκκλησία ποιεῖται μνείαν τῆς μετά τήν σταύρωσιν θεωσώμου ταφῆς καί καθόδου εἰς ᾅδην τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔνθα ἐκήρυξεν τοῖς κεκοιμημένων αὐτό τοῦτο τό μήνυμα τῆς σωτηρίας καί ἀπαλλαγῆς αὐτῶν τοῦ σκότους καί τῶν βασάνων τοῦ ᾅδου λέγων: «εἰσάγεσθε πάλιν εἰς τόν Παράδεισον». Ἡ τελετή αὕτη, οὖσα οὐσιαστικῶς Ὄρθρος τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, διέλαβε τόν Ἐξάψαλμον, τόν Κανόνα «Κύματι θαλάσσης τόν κρύψαντα πάλαι διώκτην τύραννον», τήν λιτάνευσιν ἀνά τά προσκυνήματα «Μή μου ἅπτου», τῶν Κλαπῶν, τοῦ Ἁγίου Λογγίνου, τοῦ «Διεμερίσαντο τά ἱμάτιά μου», τοῦ «Ἀκανθίνου στεφάνου», τῆς Εὑρέσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τοῦ Ἀδάμ καί τήν ἄνοδον εἰς τόν Φρικτόν Γολγοθᾶν.
Ἐνταῦθα μετά τήν ἀνάγνωσιν τοῦ Εὐαγγελίου καί τήν προσκύνησιν, οἱ Ἀρχιερεῖς ᾖραν τό εἱλητόν τοῦ Ἐπιταφίου ἀπό τῆς Ἁγίας Τραπέζης τοῦ Γολγοθᾶ καί κατελθόντες ἐτοποθέτησαν αὐτό εἰς τήν Ἁγίαν Ἀποκαθήλωσιν καί ἀνεγνώσθη τό Εὐαγγέλιον: «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἐλθών ὁ Ἰωσήφ ὁ ἀπό Ἀριμαθαίας…».
Ἠκολούθησεν ἡ λιτανεία τρίς πέριξ τοῦ Παναγίου Τάφου καί ἡ τοποθέτησις τοῦ εἱλητοῦ ἐπί τῆς πλακός τοῦ Ἁγίου Τάφου. Ἠκολούθησαν αἱ τρεῖς Στάσεις τῶν Ἐγκωμίων τοῦ Ἐπιταφίου: α.«Ἡ ζωή ἐν τάφῳ», β.«Ἄξιόν ἐστιν, μεγαλύνειν Σε τόν ζωοδότην», γ. «Αἱ γενεαί πᾶσαι» καί ἡ λοιπή Ἀκολουθία, Εὐλογητάρια, Αἶνοι, Δοξολογία καί τό κήρυγμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου ἔχον ὡς ἕπεται:
“Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,
Ἐκλαμπρότατε κ. Γενικέ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Σεβασμία τῶν Ἱεραρχῶν χορεία,
Σεβαστοί Πατέρες,
Εὐλαβεῖς προσκυνηταί,
Σήμερον, ἑσπέρας τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς, ἡ Ἐκκλησία βιώνει τό γεγονός τῆς σταυρώσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ καί Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ναζωραίου.- «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου ὁ ἐν ὕδασι τήν γῆν κρεμάσας -ἥλοις προσηλώθη ὁ νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας»-, ἐπιφώσκοντος δέ τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου ἡ Ἐκκλησία βιώνει καί τό γεγονός τῆς θεοσώμου ταφῆς Αὐτοῦ- «Ἡ ζωή ἐν τάφῳ κατετέθης Χριστέ καί ἀγγέλων στρατιαί ἐξεπλήττοντο -καθελών τοῦ ξύλου ὁ Ἀριμαθαίας έν τάφῳ σε κηδεύει».
Ἡ Ἐκκλησία βιώνει τά δύο ταῦτα γεγονότα σήμερον ἀντλοῦσα ἐξ αὐτοπτῶν μαρτύρων ἐν Γραφαῖς Ἁγίαις, συσταυρουμένη τῷ Σταυρωθέντι δι’αὐτήν καί συνθαπτομένη μετ’ Αὐτοῦ, κηδευομένου ὡς θνητοῦ καί κατερχομένου εἰς τόν Ἅιδην.
Ἐπιτελοῦσα ταῦτα ἡ Ἐκκλησία πιστεύει ὅτι ἡ σταύρωσις τοῦ Χριστοῦ ἦτο ἐλευθέρα ἐκλογή καί ἀπόφασις τῶν σταυρωτῶν Αὐτοῦ, προγιγνωσκομένη, οὐχί δέ προωρισμένη ὑπό τοῦ Θεοῦ. Εἰς τό πρόσωπον Αὐτοῦ οἱ σταυρωταί δέν ἠδυνήθησαν νά ἀνεχθοῦν ὅτι εἶναι ὁ ἐπί τῆς γῆς κατελθών Ἐνανθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, διό καί εἰς θάνατον κατεδίκασαν Αὐτόν. Ἡ Ἐκκλησία δέεται ὑπέρ ἀφέσεως αὐτῶν ὡς καί Ἐκεῖνος ἐζήτησε ἀπό τοῦ σταυροῦ «Πάτερ ἄφες αὐτοῖς οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι (Λουκ. 23, 34). Τόν θάνατον τοῦτον ἠδύνατο ὁ Ἰησοῦς νά ἀποφύγῃ εἴτε ὡς ἄνθρωπος εἴτε ἐν τῇ θεϊκῇ δυνάμει Αὐτοῦ, προσῆλθεν ὅμως ἑκουσίως εἰς αὐτόν. Προδοθείς, συλληφθείς καί χλευασθείς, «ὡς πρόβατον ἐπί σφαγήν ἤχθη καί ὡς ἀμνός ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτόν ἄφωνος». Ὡς λέγει ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν, «ἐν ὧ ὑπέρ τοῦ ἀγαθοῦ τάχα τις καί τολμᾷ ἀποθανεῖν, Χριστός ὑπέρ ἡμῶν ἀπέθανε, ἡμῶν ἀσθενῶν, ἁμαρτωλῶν καἰ ἀσεβῶν ὄντων» (Ρωμ. 5, 6-8). Διά τῆς ταπεινώσεως καί τῆς κενώσεως τοῦ σταυροῦ ὁ Χριστός ἐνίκησε τάς ἐναντίας δυνάμεις καί τόν θάνατον. Ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ εἶναι διά τήν Ἐκκλησίαν ἡ ἀπαρχή τῆς ὑπάρξεως, ζωῆς καί τῆς ἀναστάσεως αὐτῆς. Διά τοῦτο καί αὐτή ψάλλει «τόν σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν Δέσποτα καί τήν ἁγίαν Σου ἀνάστασιν ὑμνοῦμεν καί δοξάζομεν». Διά τοῦτο καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός λέγει «πάντων θαυμαστότερον ὧν ἐποίησεν ὁ Χριστός ὁ τίμιος σταυρός Αὐτοῦ… καί ἀληθῶς τό τίμιον καί σεβάσμιον ξύλον, ἐπί τοῦ ὁποίου ὁ Χριστός προσενήνοχεν Ἑαυτόν θυσίαν ὑπέρ ἡμῶν, ὡς ἁγιασθέν τῇ ἁφῇ τοῦ ἁγίου σώματος καί αἵματος, προσκυνητέον, τούς ἥλους, τήν λόγχην, τά ἐνδύματα, τά ἱερά σκηνώματα, ἅτινά εἰσι ἡ φάτνη, τό σπήλαιον, ὁ Γολγοθᾶς, ὁ σωτήριος, ὁ ζωοποιός τάφος, ἡ Σιών τῶν Ἐκκλησιῶν ἡ ἀκρόπολις καί τά ὅμοια, ὡς φησίν ὁ Θεοπάτωρ Δαβίδ, εἰσελευσόμεθα εἰς τά σκηνώματα αὐτοῦ, προσκυνήσωμεν εἰς τόν τόπον οὗ ἔστησαν οἰ πόδες αὐτοῦ». (Ἰωάν. Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις Ὀρθοδόξου πίστεως, πγ’).
Οἱ πόδες Αὐτοῦ ἔστησαν εἰς τόν τόπον τοῦ φρικτοῦ Γολγοθᾶ. Ἐν αὐτῷ ἐπί Ποντίου Πιλάτου ὁ Θεός ἐν τῇ σοφίᾳ Αὐτοῦ «εἰργάσατο σωτηρίαν ἐν μέσῳ τῆς γῆς». Ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Υἱοῦ Αὐτοῦ ἥνωσεν Ἰουδαίους καί Ἕλληνας εἰς ἕν σῶμα, εἰς ἕνα λαόν, τήν Ἐκκλησίαν. Ἐκάλεσε καί ἡμᾶς τά ἔθνη, τά μή γιγνώσκοντα Θεόν, τά μακράν Αὐτοῦ, εἰς τό μήνυμα τῆς συνδιαλλαγῆς Αὐτοῦ καί ἡμεῖς τά ἔθνη, ἀποδεχθέντα τοῦτο, ἐγενόμεθα οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ, «συγκληρονόμα καί σύσσωμα καί συμμέτοχα τῆς Διαθήκης Αὐτοῦ, τῆς ἐπαγγελίας Αὐτοῦ ἐν τῷ Χριστῶ διά τοῦ Εὐαγγελίου». (Ἐφεσ. 3-6). Ὁ Θεός ἐνεκέντρισεν ἡμᾶς εἰς τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἐνσωματωθέντες εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἐδιδάχθημεν νά ζῶμεν ἐπί γῆς μετά τῶν συνανθρώπων ἡμῶν ἐν συνδιαλλαγῇ, δικαιοσύνῃ, εἰρήνῃ καί ἀγάπῃ ἔτι καί πρός τούς ἐχθρούς ἡμῶν, ἐνθυμούμενοι ὅτι «τό πολίτευμα ἡμῶν ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει». (Φιλιπ. 3, 20).
Ἡ ἀγάπη ὅμως τοῦ Θεοῦ διά τόν ἄνθρωπον, ὁ Ὁποῖος ὡς λέγει ὁ οὐρανοβάμων Παῦλος οὔτε «τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο ἀλλ’ ὑπέρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτόν, πῶς οὐχί καί σύν αὐτῷ τά πάντα ἡμῖν χαρίσεται; (Ρωμ. 8-32), συνέκλεισεν εἰς τήν οἰκονομίαν τῆς σωτηρίας διά τοῦ σταυροῦ ὄχι μόνον ἡμᾶς τούς ζῶντας ἐπί τῆς γῆς, εἰς τούς ὁποίους ὑπέδειξεν ὁδούς εἰς σωτηρίαν, ἀλλά καί τούς τεθνεῶτας καί δεσμώτας τοῦ Ἅδου καί κειμένους εἰς τό σκότος καί τήν σκιάν τοῦ θανάτου καί ἀναμένοντας τήν ἀπολύτρωσιν. Διά τοῦ σταυροῦ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ κατῆλθεν εἰς τόν Ἅιδην ὡς καί νεκρῶν καί ζώντων τήν ἐξουσίαν ἔχων καί ἀνεζήτησε εἰς τά σκότη αὐτοῦ ὡς ἀνεζήτησε καί εἰς τήν γῆν τό ἀπολωλός πρόβατον, τόν πεπτωκότα ἄνθρωπον, τόν Ἀδάμ καί τούς ἀπογόνους αὐτοῦ καί ἐν τῇ ἀστραπῇ τῆς Θεότητος Αὐτοῦ ἀνέσυρε λέγων «εἰσάγεσθε πάλιν εἰς τόν Παράδεισον». Πρῶτος πολίτης αὐτοῦ κατέστη ἤδη ἀπό τοῦ σταυροῦ ὁ ληστής, χρησιμοποιήσας ὡς κλεῖδα τήν μετάνοιαν. «Μνήσθητι μου Κύριε ἐν τῇ βασιλείᾳ Σου». Ὡς λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός «κάτεισιν εἰς τόν ἅδην ψυχή τεθεωμένη τοῦ Χριστοῦ, ἵνα ὥσπερ τοῖς ἐν γῇ ἀνέτειλε ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, οὕτω καί τοῖς ὑπό γῆν ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου καθημένοις ἐπιλάμψῃ τό φῶς… καί τούς ἀπ’ αἰῶνος λύσας πεπεδημένους αὖθις ἐκ νεκρῶν ἀπεφοίτησε ὁδοποιήσας ἡμῖν τήν ἀνάστασιν» (Ἔκδ. Ὀρθοδ. Πίστεως ογ’).
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Σιών, «ἡ δεξαμένη πρώτη ἄφεσιν ἁμαρτιῶν διά τῆς ἀναστάσεως», καυχᾶται διά Χριστόν καί δή ἐσταυρωμένον καί ὑμνεῖ Αὐτόν σήμερον ἐξοδίοις ἐπιταφίοις ἄσμασι ὑπνώττοντα σαρκί εἰς τήν κατανυκτικήν καί σεμνήν τελετήν ταύτην, προεξάρχοντος τοῦ Προκαθημένου αὐτῆς Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ. Θεοφίλου καί δέεται Αὐτοῦ ἀπό τοῦ κενοῦ καί ὀλβίου μνημείου, ὅπως ἐπίδῃ ἐπί τήν ἄμπελον τοῦ ποιμνίου αὐτῆς ὁπουδήποτε γῆς καί καταρτίσῃ αὐτήν καί καταστήσῃ μέτοχον τῆς δόξης τῆς ἀναστάσεως καί ὅπως μή ἐπιλάθηται τῶν δοκιμαζομένων ἐκ τῆς θανατηφόρου νόσου τοῦ λοιμικοῦ ἰοῦ ἐπιτοπίως καί παγκοσμίως, ἀλλά τῇ θεραπευτικῇ καί ἰαματικῇ Αὐτοῦ δυνάμει καί εὐσπλαγχνίᾳ ἐξαγάγῃ αὐτούς εἰς ἀναψυχήν, ὑγιείαν, εὐζωΐαν καί εὐημερίαν καί ἐπίδῃ καί ἐπί τούς χριστιανούς τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καί ὅλους τούς κατοίκους τῆς Ἁγίας Γῆς καί εὔχεται εἰς πάντας χαρμόσυνον, εὐφρόσυνον καί καλήν Ἀνάστασιν”.
Τῆς τελετῆς προεξῆρξεν ἡ Α.Θ.Μ ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συνιερουργούντων Αὐτῷ τῶν Ἀρχιερέων Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων Λύδδης κ. Δημητρίου καί Μαδάβων κ. Ἀριστοβούλου καί τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ, Ἁγιοταφιτῶν τοῦ Πατριαρχείου, ἐν οἷς ὁ Δραγουμανεύων Ἀρχιμανδρίτης Ματθαῖος, ὁ Τελετάρχης Ἀρχιμανδρίτης Βαρθολομαῖος, ὁ Γέρων Καμαράσης Ἀρχιμανδρίτης Νεκτάριος καί οἱ διάκονοι, ἐλάχιστοι τόν ἀριθμόν καί ψάλλοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Μαδάβων κ. Ἀριστοβούλου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου Συμεών εἰς τόν ἐξώστην καί ἄνευ προσκυνητῶν, λόγῳ τῶν προφυλακτικῶν μέτρων τοῦ Ὑπουργείου Ὑγείας καί τῆς Ἀστυνομίας τοῦ Ἰσραήλ ἔναντι τοῦ θανατηφόρου ἰοῦ.
Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας