1

Η ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ

Τήν Παρασκευήν, 29ην Αὐγούστου/ 11ην Σεπτεμβρίου 2020, τό Πατριαρχεῖον ἐτέλεσε τήν μνήμην τῆς ἀποτομῆς τῆς σεπτῆς κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.

Κατά τήν ἡμέραν ταύτην, ἡ Ἐκκλησία ὅλη, ἰδιαιτέρως δέ ἡ τῶν Ἱεροσολύμων, εἰς τά χώματα τῆς ὁποίας ἔζησεν ὁ ἅγιος Πρόδρομος, ἀναμιμνῄσκεται τάς Εὐαγγελικάς διηγήσεις (Ματθ. 14, 1- 12/ Μάρκ. 6, 16-27 / Λουκ. 9,9), ὅτι δηλαδή Ἡρώδης ὁ Τετράρχης ἐλεγχόμενος ὑπό Ἰωάννου, διότι εἶχεν Ἡρωδιάδα τήν γυναῖκα Φιλίππου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, ἐφυλάκισεν αὐτόν, φοβούμενος διά τόν ὄχλον, ἵνα ἀποκτείνῃ αὐτόν· ὅτε δέ εἶχε τά γενέθλια αὐτοῦ, ὠρχήσατο ἡ θυγάτηρ τῆς Ἡρωδιάδος καί ἤρεσε τῷ Ἡρώδῃ καί ὑπεσχέθη αὐτῇ, ἵνα δώσῃ αὐτῇ ὅ,τι ἐάν αἰτήσῃ, ἕως καί τό ἥμισυ τῆς βασιλείας αὐτοῦ· αὕτη δέ προβιβασθεῖσα ὑπό τῆς μητρός αὐτῆς, ἐζήτησε τήν κεφαλήν Ἰωάννου ἐπί πίνακι· λυπηθείς ὁ Ἡρώδης, ὑπέκυψε παρά ταῦτα καί ἀπέστειλε σπεκουλάτορα καί ἀπέκοψε τήν κεφαλήν Ἰωάννου καί προσέφερε τῷ κορασίῳ ἐπί πίνακι.

Διά τό γεγονός τοῦτο, ἡ πένθιμος ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας λέγει μεταξύ ἄλλων: «Ὤ συμποσίου μισητοῦ, ἀνοσιουργήματος καί μιαιοφονίας πλήρους!».

Τό Πατριαρχεῖον ἐτίμησε σεπτῶς τό γεγονός τοῦτο εἰς τήν περιοχήν τοῦ τάφου τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, ἤτοι τήν ἀρχαίαν Σεβάστειαν, εἰς τήν ὁποίαν διατηροῦνται ἐρείπια Βυζαντινῶν καί Σταυροφορικῶν Ἐκκλησιῶν.

Ἐνταῦθα, προεξῆρξεν ἐν χοροστασίᾳ ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος ἀπευθύνας καί τό κάτωθι κήρυγμα Αὐτοῦ,

«Οὗτος γάρ ἐστι, περί οὗ γέγραπται· ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω τόν ἄγγελόν μου πρό προσώπου σου, ὅς κατασκευάσει τήν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου», (Μαλ. 3,1), «Ἀμήν γάρ λέγω ὑμῖν, οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ· ὁ δέ μικρότερος ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν μείζων αὐτοῦ ἐστι», (Ματθ. 11, 10).

Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Εὐλαβεῖς Χριστιανοί,

Ἡ χάρις τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Προφήτου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου συνήγαγε πάντας ἡμᾶς σήμερον ἐν τοῖς ἐρειπίοις τοῦ ἱεροῦ τοῦ βυζαντινοῦ Ναοῦ, ἔνθα σῴζεται ὁ τάφος αὐτοῦ, ἵνα εὐχαριστιακῶς καί δοξολογικῶς τιμήσωμεν τήν ἱεράν μνήμην τῆς ἀποτομῆς τῆς Τιμίας Κεφαλῆς αὐτοῦ, ἐν τῇ πάλαι ποτέ μεγάλῃ πόλει τῆς Σεβαστείας.

Συμφώνως τῇ μαρτυρίᾳ τοῦ ἱστορικοῦ Ἰωσήπου, ὁ τόπος τῆς ὑπό Ἡρώδου τοῦ Ἀντίπα,  Τετράρχου τῆς Γαλιλαίας, φυλακίσεως καί ἀποκεφαλισμοῦ τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου εἶναι ἡ Μαχαιροῦς, (Ἰουδ. Ἀρχ. 18, 5, 2) ὀρεινόν φρούριον Ἀνατολικῶς τῆς Νεκρᾶς θαλάσσης ἐν τῇ σημερινῇ Ἰορδανίᾳ. Τό δέ σκήνωμα τοῦ Ἰωάννου, κατά τήν μαρτυρίαν τῶν Εὐαγγελιστῶν, μετεφέρθη καί ἐτέθη ὑπό τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἐν μνημείῳ εἰς Σεβάστειαν. «Καί ἀκούσαντες οἱ μαθηταί Αὐτοῦ, ἦλθον καί ᾖραν τό πτῶμα αὐτοῦ καί ἔθηκαν αὐτό ἐν μνημείῳ», (Μάρκ. 6,29).

Ἡ προσωπικότης τοῦ ἀγίου Προδρόμου κατέχει ἐξέχουσαν θέσιν ἐν τῇ ἁγιογραφικῇ ἱστορίᾳ τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Τοῦτο καταδείκνυται ἐκ τοῦ γεγονότος, ὅτι αὐτός οὗτος ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἐξαίρει ἀφ’ ἑνός μέν τήν προσωπικότητα καί τό κήρυγμα μετανοίας τοῦ Προφήτου Ἰωάννου καί ἀφ’ ἑτέρου δέ καλεῖ αὐτόν, ἵνα βαπτισθῇ ὑπ’ Αὐτοῦ ἐν τοῖς ρείθροις τοῦ Ἰορδάνου. «Τότε παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς ἀπό τῆς Γαλιλαίας ἐπί τόν Ἰορδάνην πρός τόν Ἰωάννην τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ’ αὐτοῦ», (Ματθ. 3,13).

Ἐξ ἄλλου, ὁ Ἰωάννης ἐκλήθη ὑπ’ Αὐτοῦ τοῦ Μεσσίου Ἰησοῦ Χριστοῦ Προφήτης. «Τι ἐξελυλήθατε ἰδεῖν; προφήτην; ναί λέγω ὑμῖν καί περισσότερον προφήτου», (Λουκ. 7, 26). Τοῦτο ἐπιμαρτυρεῖ καί ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία, ψάλλουσα «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων· σοί δέ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γάρ ὄντως καί Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καί ἐν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τόν κηρυττόμενον· ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν ᾅδῃ, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καί παρέχοντα ἡμῖν τό μέγα ἔλεος».

Ὁ τίμιος Πρόδρομος οὐχί μόνον ἐβάπτισε τόν Θεόν, φανερωθέντα ἐν σαρκί, δηλονότι τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἀλλ’ εὐηγγελίσατο Αὐτόν, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης λέγων: «Τῇ ἐπαύριον βλέπει ὁ Ἰωάννης τόν Ἰησοῦν ἐρχόμενον πρός αὐτόν καί λέγει· ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου· οὗτός ἐστι περί οὗ ἐγώ εἶπον· ὀπίσω μου ἔρχεται ἀνήρ, ὅς ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἦν», (Ἰωάν. 1, 29-30)

Ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής ἀναγνωρίζεται ἐξ ἑνός μέν τό τέλος τοῦ νόμου καί τῶν προφητῶν, ἐξ ἑτέρου δέ ὁ ἐγκαινιαστής τῆς ἐποχῆς τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὡς λέγει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς: «Ὁ νόμος καί οἱ προφῆται ἕως Ἰωάννου· ἀπό τότε ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εὐαγγελίζεται καί πᾶς εἰς αὐτήν βιάζεται», (Λουκ. 16,16).

Ἑρμηνεύων τούς λόγους τούτους, ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας λέγει: «Βασιλείαν οὐρανῶν φησιν ἐν τούτοις τήν ἐν πίστει δικαίωσιν, τήν τῆς ἁμαρτίας ἀπόνιψιν… τόν διά τοῦ [ἁγίου] Πνεύματος ἁγιασμόν… τῆς υἱοθεσίας τό χάρισμα, τῆς μελλούσης δοθήσεσθαι τοῖς ἁγίοις, δόξης τήν ἐλπίδα». Εἰς δέ τό ἐρώτημα «πῶς εὐαγγελίζεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ»; ἀπαντᾷ ὁ ἅγιος Κύριλλος λέγων: «παρελθόντος εἰς μέσον τοῦ Βαπτιστοῦ καί λέγοντος ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν Κυρίου· καί καταδεικνύντος ἤδη παρόντα τόν Ἀμνόν τοῦ Θεοῦ, τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου».

Ὁ Ἰωάννης, ὁ ἐκ κοιλίας μητρός ὁρισθείς εἰς τό κήρυγμα τῆς μετανοίας, δηλονότι τῆς ἀπονίψεως τῆς ἁμαρτίας, τῆς ἐν πίστει δικαιοσύνης καί τοῦ ἁγιασμοῦ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Πνεύματος τοῦ Χριστοῦ, δέν ἦτο δυνατόν νά παραβλέψῃ τήν παράνομον συμβίωσιν τοῦ Ἡρώδου Ἀντίπα μετά τῆς Ἡρωδιάδος, τῆς ὁποίας ὁ σύζυγος Φίλιππος, ἀδελφός τοῦ Ἡρώδου ἔζη ἀκόμη: «ἔλεγε γάρ ὁ ᾿Ἰωάννης τῷ Ἡρώδῃ, ὅτι οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τήν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου· ἡ δέ Ἡρωδιάς ἐνεῖχεν αὐτῷ καί ἤθελεν αὐτόν ἀποκτεῖναι, καί οὐκ ἠδύνατο·» (Μάρκ. 6, 18-19).

Τό βροτοκτόνον μῖσος τῆς Ἡρωδιάδος ἔπεισε τόν Ἡρώδην νά θανατώσῃ τόν δίκαιον Ἰωάννην δι’ ἀποκεφαλισμοῦ.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἐξηγῶν τόν λόγον διά τόν ὁποῖον ἀπετμήθη ἡ τιμία κεφαλή τοῦ Ἰωάννου λέγει: [Ὁ Πρόδρομος] «…ὑπέρ ἀρετῆς ἀγωνιζόμενος ἀπετμήθη τήν κεφαλήν, ἵνα καί ἡμεῖς ὦμεν ἑτοῖμοι μέχρι θανάτου πρός τήν ἁμαρτίαν ἀντικαθίστασθαι, εἰδότες  ὅτι μαρτυρίου στέφανον λήψεται ὁ τά πάθη δι’ ἀρετῆς τροπωσάμενος· (καί ἀναλυτικώτερον, ὁ Πρόδρομος ἀπετμήθη τήν κεφαλήν, ἀγωνιζόμενος διά τήν ἀρετήν, ὥστε καί ἡμεῖς νά εἴμεθα ἕτοιμοι νά ἀντιστεκώμαστε πρός τήν ἁμαρτίαν μέχρι θανάτου, γνωρίζοντας ὅτι θά λάβῃ στέφανον μαρτυρίου αὐτός πού θά κατατροπώνῃ τά πάθη μέ τήν ἀρετήν).

Ἐπί πλέον δέ, ὁ ἅγιος Πατήρ ἡμῶν Γρηγόριος εἰς τόν μαρτυρικόν θάνατον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου διακρίνει τήν προτύπωσιν τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ λέγων: «…Ἔδει δέ καί τόν θάνατον Ἰωάννου, πρόδρομον εἶναι τοῦ θανάτου Χριστοῦ, ὡς ἄν κατά τήν πατρικήν αὐτῷ προφητείαν προπορευθῇ πρό προσώπου Κυρίου τοῦ δοῦναι γνῶσιν σωτηρίας καί τοῖς ἐν σκότει τοῦ ᾅδου καθημένοις, ἵνα προσδράμωσι κἀκεῖνοι καί τῆς ἐν Χριστῷ μακαρίας καί ἀθανάτου ζωῆς ἐπιτύχωσιν».

Ἡμεῖς δέ, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, μετά τοῦ ὑμνῳδοῦ βοήσωμεν λέγοντες: «Ὡς  Μάρτυς καί Προφήτης καί Βαπτιστής, ὡς φωνή τε καί λύχνος καί Ἄγγελος ὑπό Θεοῦ, μείζων Προφητῶν τε μαρτυρηθείς, δυσώπησον τόν Κύριον, ρύσασθαι παντοίων ἐκ πειρασμῶν καί βλάβης ἐναντίας τούς πόθῳ ἐκτελοῦντας σοῦ τήν φωσφόρον μνήμην, Πρόδρομε», Ἀμήν».

Ἐλειτούργησε δέ εἰς τήν ὑπαίθριον ἐρειπωμένην Βασιλικήν, τήν ἄνωθεν τοῦ ὑπογείου παρεκκλησίου, ὁ ἡγούμενος τοῦ Φρέατος Ἀρχιμανδρίτης Ἰουστῖνος μετ’ ὀλίγων ἱερέων, τοῦ Δραγουμανεύοντος Ἀρχιμανδρίτου Ματθαίου, τοῦ ἱερέως τοῦ Ζαμπάπδε π. Τούμα, τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Λεοντίου, ὁ ὁποῖος καί ἔψαλλε μετά τῶν ψαλτῶν τῆς Κοινότητος Ραφιδίων καί ἀρκετῶν πιστῶν, παρά τήν ἐπιδημίαν τοῦ covid 19.

Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας