1

Πατριαρχικαί μορφαί

Πατριαρχικαί μορφαί

null
Ἡ μήτηρ τῶν Ἐκκλησιῶν ἔχει συμπεριλάβει εἰς τοὺς κόλπους της ἕνα ἀξιοσημείωτον ἀριθμὸν κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπέδειξαν μὲ τὸ ἦθος τους καὶ τὴν προσωπικότητά τους ζῆλον, ἀγάπην καὶ πίστιν εἰς τὸ λειτούργημά τους τόσο εἰς πολιτικὸν ὅσο καὶ εἰς ἐκπαιδευτικὸν ἐπίπεδον. Εἰς τὸ πολιτικὸν ἐπίπεδον συγκαταλέγονται οἱ ἀγῶνες διὰ τὴν διάσωσιν καὶ διατήρησιν τῶν ἱερῶν προσκυνημάτων, τὰ ὁποῖα εὑρίσκονται εἰς τὴν περιοχὴν τῆς Παλαιστίνης, ἐνῶ εἰς τὸ ἐκπαιδευτικὸν ἐπίπεδον ἐντάσσεται ἡ συγγραφὴ καὶ ἐκτύπωσις βιβλίων, ἡ ἐνίσχυσις τῶν σχολείων καθὼς καὶ ἡ διαρκὴς θρησκευτικὴ καθοδήγησις τῶν ὀρθοδόξων Χριστιανῶν.

Θεοφάνης Γ΄‹1608-1644›
Εἰς τὰς ἀρχὰς τοῦ 17ου αἰῶνος ὁ θρόνος τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων παραχωρεῖται εἰς τὸν Θεοφάνην Γ΄ μὲ τὸ ἐπώνυμον Καράκαλλος, ἀνηψιὸν τοῦ προκατόχου του Σωφρονίου. Ὁ Θεοφάνης συνεδέετο φιλικῶς μὲ τὸν περίφημον Κύριλλον Λούκαρην, πράγμα τὸ ὁποῖον ὡδήγησε εἰς τὴν στενὴν συνεργασίαν τους εἰς τὸ φλέγον ζήτημα τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων. Ἐξάλλου ἤδη ἀπὸ τὸν 17ον αἰῶνα εἶχον ξεκινήσει ἀγῶνες τῶν λατινικῶν μοναχικῶν ταγμάτων νὰ ἰδιοποιηθοῦν τὰ Προσκυνήματα μὲ κάθε τρόπον. Ἐχθρικαὶ στάσεις ἀπὸ διαφόρους πλευράς, δωροδοκίαι καὶ ὑποσχέσεις ἔβαλον ἀλυπήτως τὸ Πατριαρχεῖον εἰς τὴν προσπάθειάν του νὰ διαφυλάξῃ τὰ προσκυνήματα. Ὁ Θεοφάνης ἐφυλακίσθη δύο φορὰς καὶ ἐγλίτωσε τὸν θάνατον ἀπὸ θαῦμα. Ἐσυνέχισε τὸ ἔργον του εἰς τὴν Μόσχαν καὶ εἰς τὴν Ἰβηρίαν, ὅπου εἰργάσθη σκληρῶς διὰ τὴν ἀποκατάστασιν τῆς ἱερατικῆς τάξεως καὶ συνέβαλε εἰς τὴν πνευματικὴν καθοδήγησιν τῶν ὀρθοδόξων. Ἐπιπλέον ἐπέδειξε ζῆλον διὰ τὴν ἀνασυγκρότησιν τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος, ὥστε οἱ Ἁγιοταφίται μοναχοὶ νὰ μποροῦν νὰ ἀνταποκριθοῦν εἰς ὅλους αὐτοὺς τοὺς κινδύνους, οἱ ὁποῖοι ἐνελόχευον ἐναντίον τοῦ Πατριαρχείου. Εἰς τὸ ἐνεργητικόν του περιλαμβάνονται καὶ πλῆθος πατριαρχικῶν ἐπιστολῶν, αἱ ὁποῖαι πραγματεύονται θέματα δόγματος καὶ ὀργανώσεως.

Παΐσιος ‹1644-1661›
Τὸν Θεοφάνην διεδέχθη εἰς τὸν θρόνον ὁ ἀνηψιός του, Παΐσιος, ὁ ὁποῖος ἠσχολήθη ἰδιαιτέρως μὲ τὸ ζήτημα τῶν Ἀβυσσινίων, οἱ ὁποῖοι ὑπόκειντο εἰς τοὺς Ρωμαίους. Τὸ θέμα ἔληξε ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων μοναχῶν, κάτι τὸ ὁποῖον προὐκάλεσε τὸ μένος τῶν Ἀρμένιων, οἱ ὁποῖοι τὸν ἐσυκοφάντησαν καὶ μετὰ ἀπὸ πολλὰ μαρτύρια καὶ βασανισμοὺς ὁ Παΐσιος κατέληξε εἰς τὰς φυλακὰς τῆς Αὐτοκρατορίας. Συμπαραστάτης του ὁ Δοσίθεος, ὁ ὁποῖος εἶχε γίνει μέλος τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος. Ἀργότερον ὁ Παΐσιος ἐξεκίνησε περιοδείαν διὰ τὴν οἰκονομικὴν ἐνίσχυσιν τῆς Ἀδελφότητος καὶ ἐσυνέχισε τὸ ἔργον τοῦ προκατόχου του εἰς τὴν Ρωσίαν καὶ τὴν Ἰβηρίαν. Ἀπέθανεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Δοσιθέου καὶ εἰς τὸν θρόνον τὸν διεδέχθη ὁ λόγιος καὶ μοναχὸς Νεκτάριος.

Νεκτάριος ‹1661-1669›
Ὁ Νεκτάριος μετὰ τὰς σπουδάς του εἰς τὴν Σιναϊτικὴν Σχολὴν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης ἔγινε μοναχὸς εἰς τὴν Ἁγίαν Αἰκατερίνην τοῦ ὄρους Σινᾶ. Αἱ δραστηριότητές του ὡς Πατριάρχης, μὲ συμπαραστάτην τὸν Δοσίθεον, ἦσαν ἡ μείωσις τοῦ χρέους τοῦ Ἁγίου Τάφου, ἡ ἀνοικοδόμησις τοῦ ναοῦ τῆς Βηθλεέμ, ἡ μερικὴ ἐπισκευὴ τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως καὶ ἡ ἵδρυσις σχολείων. Ὡστόσο καταλυτικὴ ὑπῆρξε ἡ ἰδιότης του ὡς λόγιος. Εἰς τὸ ἔργον του «Ἐπιτομὴ τῆς Ἱεροκοσμικῆς Ἱστορίας» ἀναφέρεται εἰς τὴν ἱστορίαν τοῦ ὄρους Σινᾶ καὶ τῆς ἐκεῖ μονῆς, καθὼς καὶ εἰς τὴν ἱστορίαν τῶν βασιλέων τῆς Αἰγύπτου. Ἐπίσης ἔγραψε πολλὰ θεολογικὰ συγγράμματα, ἀναδεικνύοντα αὐτὸν εἰς ἕνα ἐκ τῶν σημαντικοτέρων θεολόγων τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας. Καταβεβλημένος παρῃτήθη παραχωρῶν τὸν θρόνον εἰς τὸν Δοσίθεον.

Δοσίθεος ‹1669-1707›
Ὁ Δοσίθεος ἀποτελεῖ μίαν πολυσχιδῆ προσωπικότητα μὲ ἔντονον καὶ πολύπλευρον δραστηριότητα εἰς τὴν Ἁγιοταφιτικὴν Ἀδελφότητα. Ἠγωνίσθη μὲ ζῆλον ὑπὲρ τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων, ἔκανε μεγάλην περιοδείαν διὰ τὴν συγκέντρωσιν χρημάτων ὑπὲρ τοῦ Ἁγίου Τάφου, ἐμερίμνησε διὰ τὴν ἵδρυσιν ἑλληνικοῦ τυπογραφείου εἰς διαφόρους Μονάς, ὅπου ἐτύπωσε τὰ ἔργα του «Τόμος Καταλλαγῆς» καὶ «Τόμος Ἀγάπης». Τὸ μέγα ἔργον του «Ἱστορία περὶ τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις Πατριαρχευσάντων» ἐξεδόθη ἀργότερον ὑπὸ τοῦ ἀνηψιοῦ του καὶ διαδόχου εἰς τὸν θρόνον Χρυσάνθου. Ἡ λατρεία του διὰ τὴν παιδείαν τὸν ὡδήγησε τόσο εἰς τὴν ἵδρυσιν, ὅσο καὶ εἰς τὴν ἐνίσχυσιν σχολείων εἰς τὴν Παλαιστίνην, τὰς Ἡγεμονίας καὶ τὴν Μόσχαν.

Χρύσανθος ‹1707-1730›
Ὁ Χρύσανθος ἐσυνέχισε τὸ ἔργον τῶν προκατόχων του ὅσον ἀφορᾶ στὴν διαφύλαξιν τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων καὶ κατάφερε νὰ ὁλοκληρωθῇ ἡ ἐπισκευὴ τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Χάριν εἰς τὰς ἐπαφάς του μὲ ἐπιφανεῖς ἡγεμόνας συνέβαλε εἰς τὴν οἰκονομικὴν ἐνίσχυσιν τοῦ Ἁγίου Τάφου. Εἰς τὴν παιδείαν ὅμως προσέφερε μεγίστην ἀρωγήν. Ἔχων ὁ ἴδιος σπουδάσει εἰς τὴν Πατριαρχικὴν Ἀκαδημίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἔδωσε μεγάλην ἔμφασιν εἰς τὴν ἀνάγκην ἱδρύσεως καὶ ἐνισχύσεως τῶν σχολείων, κυρίως εἰς τὸν τουρκοκρατούμενον χῶρον. Ὁ Χρύσανθος εἶχε μελετήσει ἀστρονομία καὶ μαθηματικά, συνέγραψε ἀστρονομικὸν σύγγραμμα μὲ τίτλον «Εἰσαγωγὴ εἰς τὰ Γεωγραφικὰ καὶ Σφαιρικά», συνέγραψε τὸ ἔργον «Κιταΐα δουλεύουσα», ἡ ὁποία ἀποτελεῖ μίαν περιγραφὴν τῆς ἱστορίας τῶν Κινέζων, ἔγραψε πολλὰς ἐπιστολὰς ποικίλων θεμάτων καὶ ἔκανε ταξίδια εἰς πολλὰς χώρας. Ἀναμφιβόλως ἀποτελεῖ μίαν ἀπαστράπτουσαν προσωπικότητα, ἡ ὁποία ἐσηματοδότησε τὴν περίοδον τῆς Σιωνίτιδος Ἐκκλησίας.